De regel van derden

Van WhiteWall redactie

Harmonie in beeld: opdelen in drie delen

De regel van derden is een van de elementaire ontwerpregels voor een harmonieuze beeldcompositie in de fotografie. Hier leest u waarom dit zo is, hoe u deze het beste kunt toepassen - en wanneer u de regel moet overtreden.

Laten we eerst verduidelijken waar we het eigenlijk over hebben: Om foto's te maken volgens de regel van derden, verdeelt u het formaat - het beeldgedeelte - in negen gelijke delen met behulp van twee horizontale en twee verticale lijnen (zie afbeelding). De regel zegt nu: Als het beoogde hoofdonderwerp in het rechter of linker derde deel van de foto wordt geplaatst, resulteert dit in een bijzonder harmonieuze totaalindruk voor de kijker.

Afbeeldingen in de juiste verhouding

Maar waarom is dat zo? En wat betekent harmonie in deze context? Wel, harmonie is niet alleen een essentiële factor in de compositie van fotografische beelden tijdens het opnameproces, maar ook in de plaatsing van fotolijsten op muren en wordt algemeen beschouwd als een creatief doel in de beeldende kunst.

Het woord harmonia komt uit zowel het Grieks als het Latijn en betekent harmonie, de juiste verhouding. Het bereiken van zichtbare harmonie door middel van kleuren en vormen is het doel van alle kunst - en dus ook van fotografie.

De regel van derden leidt bijvoorbeeld tot visuele harmonie omdat de verhoudingen in een evenwichtige verhouding tot elkaar staan: Als het hoofdmotief - bijvoorbeeld een boom of een gezicht - van het midden van de foto naar de rechter- of linkerrand van de foto verschuift, laat deze opstelling meer ruimte over aan de andere kant. Dit tegenwicht - hoofdmotief dicht bij de rand van de afbeelding versus grotere ruimte in het beeldgedeelte - betekent dat het ontwerp stabiel blijft en dus harmonieus in het algemene formaat van de afbeelding. Het creëert ook een eigen dynamiek binnen de afbeelding, bijvoorbeeld wanneer een portret in de linkerhelft van de afbeelding in de verte kijkt in de richting van de rechterhelft.

Fotos: Mary Ruffinoni

Foto door WhiteWall ambassadeur MARY RUFFINONI - Aude-Jane - 2020, Parijs / - Tiffany - 2019, San Francisco. Links: Het model is in het midden geplaatst. Rechts: Het hoofd van het model staat op een derde lijn, kijkend naar links.

Vertrouwde kijkgewoonten

Een belangrijk aspect in verband met de regel van derden in het bijzonder en het ontwerp van een afbeelding in het algemeen is onze gebruikelijke kijk- en leesrichting: van links naar rechts, van boven naar beneden. Dit betekent dat wanneer we naar een foto kijken, onze ogen meestal linksboven beginnen en van daaruit op zoek gaan naar visuele aandachtspunten (vormen en kleuren), het beeld aftasten en het beeld uiteindelijk rechtsonder "verlaten".

Dit betekent, zoals hierboven beschreven, dat een portret aan de linkerkant van de foto naar rechts in de foto moet kijken, zodat het geheel als harmonieus (en in overeenstemming met onze leesrichting) wordt ervaren. Als een portret aan de linkerkant naar links kijkt, dan heeft het grote gebied aan de rechterkant van de foto geen referentie meer, het harmonieuze evenwicht wordt verstoord en het resultaat is disharmonisch. Overigens gelden deze verhoudingen ook in staand formaat, bijvoorbeeld voor de plaatsing van de horizon op de lijn van het onderste derde deel van de foto, en natuurlijk ook voor vierkante foto's.

Een contragewicht creëren

Het grotere vlak in de afbeelding als tegenwicht voor het hoofdmotief aan de andere kant van de afbeelding is de eenvoudigste variant van een harmonieuze beeldcompositie. Maar het is natuurlijk niet de enige: het hoofdmotief, dat zoals besproken vanuit het midden in het linker of rechter derde deel van de afbeelding is geplaatst, kan worden gecontrasteerd door een contrapunt in het andere derde deel van de afbeelding op ongeveer dezelfde afstand van de rand van de afbeelding. Dit contrapunt kan een contrasterende signaalkleur hebben of betrekking hebben op de inhoud van het hoofdmotief. Voorbeeld van het eerste: Een grote gele bloem in het rechter derde deel van de foto en een blauwe vlinder (complementaire kleur aan geel) houden elkaar in evenwicht, maar zorgen toch voor spanning in de foto.

Voorbeeld van het laatste: het portret aan de linkerkant van de foto, dat al verschillende keren is geciteerd, kijkt naar een specifiek object of een andere persoon. De richting van de blik gaat niet in de verte, maar is gericht op een concreet tweede motief. Als de blikrichting dan ook nog diagonaal is, wordt de dynamiek in de afbeelding nog verder vergroot.

Hoe u de regel van derden creatief kunt toepassen

Hoe pas ik de regel van derden toe in de fotografie? Door te beginnen met een andere regel: de compositie moet beginnen met de opname, d.w.z. met de compositie in de zoeker - en niet alleen vertrouwen op eventueel bijsnijden en nabewerking. Dit betekent dat als mijn camera de optie biedt om een raster in de zoeker weer te geven, ik dit ook in het cameramenu moet instellen. Dit maakt het veel gemakkelijker om het hoofdonderwerp en de andere beeldelementen in de zoeker te positioneren volgens de regel van derden.

Wat wil ik in het bijzonder benadrukken? Moet het hoofdonderwerp links of rechts geplaatst worden? Hoe groot laat ik het zien in het formaat frame (zoom?) Wat is er te zien op de rest van het zoekergebied en hoe past dit bij het hoofdonderwerp? Wat is de relatie tussen de afzonderlijke beeldelementen? Moet ik eventueel de beelduitsnede veranderen, d.w.z. de beeldverhouding (2:3, 3:4, 16:9 enz.) om een harmonieus beeld van het gewenste onderwerp te krijgen? Ziet het geheel er beter uit in staand of liggend formaat? of vierkant? Is het formeel spannender om afzonderlijke motieven bij te snijden? Hoe kan ik andere fotografische ontwerpfactoren zoals scherptediepte gebruiken om afzonderlijke delen van het beeld te benadrukken of te verzachten?

De antwoorden op deze en vele andere vragen over het ontwerp van een afbeelding kunnen in één woord worden samengevat: Compositie. Zoals een muziekstuk uit losse noten bestaat, combineren we de onderdelen die relevant zijn voor een harmonieus beeld tot een visueel sterk geheel op het scherm in de zoeker. In het ideale geval is geen enkel beeldelement te veel of te weinig. Deze bewuste compositie in de zoeker van de camera is niet alleen erg leuk, maar leidt ook meteen tot betere, harmonieuzere composities en dus echt goede foto's. Foto's die dan perfect zijn om thuis aan de muur te hangen. Bovendien biedt WhiteWall u een reeks andere opties door de keuze uit verschillende materialen, zoals alu-Dibond of handgemaakte lijsten en individuele passe-partouts.

Ken de regen, breek de regels

Bijzonder interessante foto's ontstaan wanneer de regels opzettelijk worden gebroken. Dit geldt ook voor de regel van derden. U kunt bijvoorbeeld het hoofdonderwerp in een van de hoeken van de foto plaatsen, vormen tegen de gebruikelijke leesrichting in plaatsen of een strikt symmetrische beeldcompositie in de zoeker creëren. Hoe meer en hoe beter u de geldige regels voor beeldcompositie kent, hoe succesvoller en overtuigender de breuken met deze wetten zullen zijn. Dit is een praktisch oneindig experimenteerveld dat voortdurend nieuwe facetten van de eigen beeldtaal oplevert en de ontwikkeling van elke fotograaf bevordert.

Conclusie

Met de regel van derden kunnen harmonieuze en evenwichtige opnamen elegant worden gecomponeerd. Als u dit weet, kunt u zichtbare en onzichtbare verbanden in uw afbeelding creëren en spanning en aandacht van de kijker genereren. Maar u hoeft de klassieke compositieregels niet overal toe te passen. Integendeel: gebruik ze om ze op het juiste moment vakkundig te doorbreken. Voor unieke opnamen die inspireren en boeien.