De wereld van zwart-wit met Alexandre Souêtre

Foto: Alexandre Souêtre // Ilford z/w-afdruk met ultraHD verscherping onder acrylglas in Slimline-omlijsting in zwart

Hoe zou je jouw fotografie omschrijven?

Ik denk dat het moeilijk is om je eigen fotografie te beschrijven, omdat fotografen meestal de minst betrouwbare persoon zijn om over hun eigen werk te praten. Ik denk dat je een beter idee krijgt van de indrukken van anderen, maar ik denk dat ik fotografie meer benader vanuit een bijna grafische en compositorische benadering dan vanuit een pragmatische benadering.

Ik ben dus meer bezig met visuele indrukken dan met verhalen vertellen. Ik denk dat ik mijn fotografie in ieder geval zou omschrijven als de manier waarop ik foto's maak met een meer op grafisch ontwerp en compositie gebaseerde benadering dan met een meer pragmatische benadering. Ik denk dat ik meer gefocust ben op compositie en de indruk, de visuele indruk, die de kijker daarvan krijgt dan op het verhalende aspect van fotografie.

Waarom fotografeer je in zwart-wit?

Ik fotografeer in zwart-wit omdat ik denk dat het een iets andere ervaring biedt aan de kijker, en het is behoorlijk opwindend voor mij om die benadering te kiezen, want als ik denk aan kleuren, die ik ook erg waardeer, kunnen ze echt krachtig zijn in het overbrengen van emoties, maar dan werken ze een beetje afzonderlijk. Als je naar zwart-wit kijkt, begin je dat gevoel te verliezen en het biedt een ander gezichtspunt op een scène of onderwerp voor de kijker die de foto's consumeert.

Wat betekent zwart-wit fotografie voor jou?

Ik denk dat zwart-wit fotografie, vooral als het gaat om analoge fotografie, gaat over de details, het gaat over hoe ingewikkeld je bijvoorbeeld kunt kijken naar een type film en de camera waarmee je die gaat gebruiken en het resultaat kunt zien, dat in eerste instantie heel erg klein lijkt en bijna moeilijk waar te nemen. Maar hoe meer je fotografeert, hoe meer je gaat merken hoe bepaalde soorten zwart-wit film zich gedragen.

En dat wordt heel interessant. En dit is nog maar een eerste stap. En als je eenmaal begint met het scannen van het werk en het verwerken en ermee werken, realiseer je je dat zwart-wit fotografie veel rijker is dan je in eerste instantie zou verwachten. Bij zwart-witfotografie draait het voor mij allemaal om de details en hoe ingewikkeld je het proces kunt maken, van de film die je kiest tot de camera waarmee je het gaat gebruiken.

Mis je kleuren als je naar je zwart-wit foto kijkt?

Het onderwerp tot en met het afdrukproces en zien hoe vaak je dat proces kunt verfijnen is heel spannend. Ik denk niet dat ik kleuren mis als ik naar mijn zwart-wit fotografie in het algemeen kijk, want, en ik denk dat dit geldt voor goede zwart-wit fotografie, als je ernaar kijkt, zou je bijna vergeten dat er kleuren in zitten.

Welke emoties roept een zwart-witfoto bij je op?

Het verschuift de focus van een wereld vol kleur, als dat logisch is. Dus als ik kijk naar een zwart-wit foto die ik heb gemaakt en ik denk aan de kleuren die in die wereld bestonden om mee te beginnen, dan heb ik het gevoel dat ik niet naar het juiste punt ben gegaan van hoe het eruit zou moeten zien. Het is een beetje cliché, maar zwart-witfotografie roept voor mij een moment op dat in de tijd is opgeschort, wat in zekere zin de tijdloosheid is die je ervan krijgt.

En wat ik zo mooi vind aan zwart-witfotografie is dat het een geweldig middel is om heel subtiele emoties over te brengen, zoals iets duisters en onheilspellends. Maar aan de andere kant ook iets zachts en bitterzoets. En het is een palet dat heel interessant is om mee te spelen in de fotografie. Er zijn meer fotografen die me inspireren die ik kan bedenken, en eerlijk gezegd zijn de meeste van hen op de een of andere manier anoniem voor me omdat ik denk dat ik aan veel fotografie ben blootgesteld en veel van hen hebben echt een goede indruk op me.

Zijn er fotografen die je in het bijzonder inspireren?

Maar ik vind dat er veel overlap is tussen kunst en media. En ik vind dat inspirerend, of dat nu muziek, grafisch ontwerp of cinematografie is, op veel manieren denk ik dat ze iemand kunnen inspireren tot fotografie. Wat mijzelf betreft, zou ik zeggen dat regisseurs zoals Chris Cunningham of striptekenaars zoals Marcel Gottlieb me waarschijnlijk onbewust hebben geïnspireerd in mijn eigen fotografiewerk.

Denk of zie je zwart-wit als je met je camera werkt?

Ik denk niet dat ik in zwart-wit denk of zie als ik fotografie maak die bedoeld is om in zwart-wit te zijn, maar waarschijnlijk doe ik dat wel, omdat ik denk dat ik de neiging heb om me op het onderwerp te concentreren op een manier waarbij kleurschakeringen schaduwen worden.

Denk je na over afdrukken als je begint te werken?

Ik denk niet vaak aan afdrukken als ik foto's maak, maar ik denk dat het een gevolg is van de realiteit van vandaag omdat het een beetje moeilijk is om het je te veroorloven om daar constant over na te denken. Maar als je begint na te denken over afdrukken als je foto's maakt, wordt het heel spannend omdat het een veel rijkere manier biedt om kijkers je werk te laten consumeren.

En er zit een heel proces tussen dat je enthousiast kan maken terwijl je fotografeert. Ik denk wel na over afdrukken als ik begin te werken, als ik foto's begin te schieten, maar ik zie het vaak als een bijna intiemere vorm van consumptie omdat de realiteit van vandaag veel meer digitale consumptie is geworden. Het is meestal sneller, het is meestal kleiner en dat alles bij elkaar verheft het afdrukken bijna omdat het voelt als een heel speciale manier om je werk te laten zien en het te delen en mensen het te laten consumeren.

Vooral omdat ik vanuit mijn perspectief hetzelfde voel over het consumeren van fotografie in het algemeen. En het is heel opwindend om tijdens het fotograferen of werken het inzicht te hebben dat je werk geconsumeerd zou kunnen worden, afgedrukt op een muur of in een boek. De realiteit van de hedendaagse consumptie is een beetje meer digitaal, sneller en kleiner, maar in veel opzichten verheft het afgedrukt werk omdat het veel meer een speciale ervaring heeft voor jou als kunstenaar, maar ook voor de andere mensen, als consument, en dat inzicht behouden tijdens het werken of fotograferen is, in ieder geval voor mij, een heel opwindende ervaring.

Foto: Alexandre Souêtre // Canson Baryta Prestige II en galerielijst Hamburg in zwart met passe-partout

Van welke techniek houd je het meest als het gaat om zwart-wit fotografie?

Om eerlijk te zijn. Ik ben niet zo'n technische fotograaf. Ik ben nooit een technisch fotograaf geweest. Ik ben niet naar school gegaan voor fotografie. Ik heb me laten leiden door mijn instinct. En ik denk dat ik in veel opzichten dezelfde aanpak heb als het gaat om de manier waarop ik zwart-wit fotografie maak en de manier waarop ik het verwerk, bewerk en post.

En ik denk dat de onderwerpen, de compositie en de algehele stemming die je krijgt van de omgeving waarin je fotografeert vaak van invloed zijn op hoe het zwart-wit uiteindelijk zal aanvoelen.

Als je één foto zou moeten kiezen, welke zou je dan kiezen?

Er is een foto die ik zo'n twee of drie jaar geleden heb gemaakt en die voor mij heel speciaal aanvoelt en vooral als ik er steeds weer naar terugkijk, blijft hij me meer intrigeren dan andere foto's die ik heb gemaakt, vooral omdat hij iets heeft, ook weer bijna design in de compositie, de vormen, de schaduwen, de positie van het onderwerp.

En in veel opzichten is de manier waarop ze ervoor koos zichzelf uit te drukken, de manier waarop ze koos voor een kader omdat ze zichzelf in een hoek plaatste, voor mij een heel interessant onderwerp, omdat ik me realiseerde dat als je er van veraf of van dichtbij naar kijkt, je een heel andere ervaring krijgt. Maar hoe dan ook, het zorgt ervoor dat je ernaar wilt blijven kijken en je blijft kleine details vinden.

Er is een beetje haar te zien aan één kant. Er zijn veel texturen. Er zijn wat schaduwen in de hoeken. Ik denk dat het interessant is als je de ogen soms naar de hoeken trekt in plaats van naar het midden. En dus denk ik dat deze foto in veel opzichten als mij voelt. Het voelt als wat ik fotografeer, maar het voelt ook als iets heel anders.

En misschien is het een gelukkig toeval, maar ik bedoel, het is een foto waar ik me behoorlijk gelukkig bij voel.

Wat betekent het afdrukken van je werk voor jou?

Het afdrukken van je werk als fotograaf is waarschijnlijk de grootste prestatie. In veel opzichten voelt het als een voltooiing en ik denk dat het dat ook is. Ik denk dat fotografie altijd bedoeld was om af te drukken. Nu hebben we misschien andere manieren gevonden om het te consumeren, maar uiteindelijk is dat waar het thuishoort. Of het nu in een boek is, of op fotopapier, in een galerie, aan de muur of bij iemand thuis.

Dat is waar fotografie thuishoort. Als het gaat om het configureren van foto's aan de muur, heb ik de neiging om er meer ruimtelijk naar te kijken. Ik denk dat het in veel opzichten net zo belangrijk is om foto's aan de muur te zien vanuit je ooghoeken of zelfs om onbedoeld naar foto's te kijken terwijl je je concentreert op een ander onderwerp, als wanneer je een foto met opzet bekijkt.

En dus beschouw ik het net zo goed als iets op de achtergrond als iets op de voorgrond.

Welke eisen stel je aan een beeld als je een foto configureert voor aan de muur? 

Als het gaat om het configureren van fotografie voor aan de muur, denk ik dat het heel handig is om een hulpmiddel te hebben waarmee je een voorbeeld kunt bekijken van de manier waarop het ingelijst gaat worden en de manier waarop het geplaatst gaat worden, want het is vaak iets dat we ons van tevoren moeilijk kunnen voorstellen bij fotografie en als je naar iets kijkt dat goed aanvoelt, weet je het meteen en hoef je niet te twijfelen.